Arkadaş; kısaca, “güvenilen, sevgi ve saygı duyulan kişi” olarak tanımlanabilir.
Dostun tanımı, arkadaş tanımı ile benzerlikler gösterir ve daha ötesi eşanlamlı da diyebiliriz. Arkadaşlığın ve dostluğun kültürümüzde çok geniş ve özel bir yeri vardır. Erkekler için asker arkadaşlığı yıllarca unutulmaz ve anıları hep tazedir.
Yoldaş ise arkadaşlığın kurallı ve ilkeleri olan yanı diye düşünüyorum. “Ortak bir hedef, ilke için yola çıkmış arkadaş, arkadaşlar,” en kısa anlatımı olabilir. Özellikle sosyalist düşünce etrafında bir araya gelmiş dava arkadaşları için bu sözcük, bunun en güzel anlatımıdır. Kişilerden bahsederken adının önüne “yoldaş” sözcüğü koymak, saygı anlamında kullanılır.
Yılmaz Güney, Kerim Afşar ve Melike Demirağ’ın başrollerini paylaştığı Arkadaş filmini izlemeyen yoktur sanırım.
Bu filmle özdeşleşen ve Melike Demirağ’ın yorumladığı, sözleri Şanar Yurdatapan’a ait şarkıyı da bilirsiniz:
[…]
“Bir kıvılcım düşer önce,
Büyür yavaş yavaş
Bir volkan olmuş
Yanmışsın arkadaş
Dolduramaz boşluğunu ne ana ne gardaş
Bu en güzel, bu en sıcak duygudur arkadaş
Ortak olmak her sevince, her derde kedere
Ve yürümek ömür boyu beraberce el ele
Olmasın hiç içten gülen gözlerde yaş
Yollarımız ayrılsa bile arkadaş”
Buradaki arkadaşlık öylesine yücelmiştir ki, “arkadaş” sözcüğü yerine “dost” sözcüğünü koysak anlamı hiç değişmez gibi. Dostluk, arkadaşlık, insanı tamamlayan, insan olmanın, sevginin, saygının, demokrasinin gereği gibi.
Pir Sultan’ın dizeleri ile:
[…]
“Bin cefalar etsen almam üstüme
Gayet şirin geldi dillerin dostum
Varıp yâd ellere meyil verirsen
Kış ola bağlana yolların dostum”
Dostluk üzerine edebiyatımızda bol kaynak var ama bence Âşık Veysel bunu en güzel anlatanlardandır.
[…]
“Dost dost diye nicesine sarıldım
Benim sadık yârim kara topraktır
Beyhude dolandım boşa yoruldum
Benim sadık yârim kara topraktır”
Dostluk, arkadaşlık, yoldaşlık üzerine söylenmiş güzel sözlerden sonra, yaşadığımız topraklardaki olumsuzlukların aynası diyebileceğim bir Anadolu özdeyişini paylaşayım: “Sen dostunu kazan, annen düşmanını doğurur.”
İnönü boşuna söylememiş: “Hiçbir ülke yoktur ki kendi içinde bizim kadar hain yetiştirebilsin.”
Hainlerin tükendiği, yoldaşların, arkadaşların, dostların, dostlukların yaşanacağı günlere ulaşmak dileği ile.
