Adana yalnızca kebabıyla değil, köklü ticaret geleneğiyle de dikkat çeker. Yüzyıllardır ticaretin kalbinin attığı bu şehirde çarşılar, pazarlar, hanlar ve sokak satıcıları hâlâ capcanlıdır. El işi ürünlerden taze baharatlara, yerel kumaşlardan geleneksel mutfak gereçlerine kadar Adana’nın çarşı-pazar kültürü, keşfetmeye değer bir zenginlik sunar.
Geleneksel zanaatın kalbi: Tarihi Kazancılar Çarşısı
Adana’nın en köklü çarşılarından biri olan Kazancılar Çarşısı, tarihi yapısıyla ve sıcak esnaf sohbetiyle öne çıkar. Bakırcılar, kalaycılar, bıçak ustaları hâlâ burada üretim yapar. Eski usul torna tezgâhlarının sesi ve tavandan sarkan bakır kaplar arasında yürürken geçmişe yolculuk edersiniz.
Buradan alınabilecek en özel ürünlerin başında el işçiliği bakır cezveler, tencere ve kahve setleri gelir. Aynı zamanda çarşının girişinde yer alan birkaç dükkân yerel şifalı otlar, baharatlar ve geleneksel sabunlar da satar.
Bedesten ve hanlar: Kumaş, giyim ve nostaljik eşyalar
Adana’nın eski şehir merkezinde yer alan tarihi hanlar —özellikle Büyük Saat civarındaki Ramazanoğlu Hanı, Küçük Saat çevresindeki bedesten ve çevresindeki küçük geçitler— yöresel dokumaların, geleneksel giyim ürünlerinin ve el emeği tekstil ürünlerinin satıldığı yerler olarak öne çıkar. Yörük motifli masa örtüleri, el dokuması havlular, kök boya kullanılan bez parçaları ve iğne oyası işlemeli şallar burada en çok rağbet gören ürünler arasında yer alır. Bazı dükkânlarda pamuklu yöresel peştemaller ve yazma örtüler de bolca bulunur.
Ayrıca hanların içinde veya avlularına bakan küçük odalarda nostaljik radyo, gramofon, taş plak, antika fincan ve bakır mangal gibi geçmişten bugüne ulaşan koleksiyon eşyaları da satışa sunulur. Esnafla sohbet edip ürünlerin hikâyesini dinlemek, alışverişe farklı bir anlam katar. Yerli halk, özellikle bayram öncesi veya özel günlerde bu hanlara uğrayarak hem alışveriş yapar hem de esnafla muhabbet eder. Pazarlık kültürü hâlâ canlıdır; satıcılar fiyat verirken karşısındaki müşteriye göre esneklik gösterebilir. Böylece bu alışveriş yalnızca bir alım-satım değil, bir gelenek aktarımı haline gelir.
Yöresel ürünlerin merkezi: Yaş sebze-meyve pazarları
Adana’da haftanın belirli günlerinde farklı semtlerde kurulan açık hava pazarları, yalnızca alışveriş yapılan değil, aynı zamanda komşularla karşılaşılan, tarif alışverişi yapılan, sosyal bir etkinliğe dönüşen canlı alanlardır. Bu pazarların en bilinenlerinden biri Cumartesi günleri kurulan Sinanpaşa Pazarı’dır. Bunun dışında Çukurova ilçesindeki Perşembe Pazarı ve Yüreğir’deki Salı Pazarı da bol çeşitlilik ve tazelikle öne çıkar. Burada tarladan yeni toplanmış portakal, nar, limon, mandalina, marul, roka gibi ürünler üreticiden doğrudan tüketiciye ulaşır.
Pazar yerlerinde satılan ürünler yalnızca meyve-sebze ile sınırlı değildir. Yufka, bazlama, çökelek, ev yoğurdu, kırma zeytin gibi geleneksel yiyecekler de tezgâhlarda sıkça yer alır. Yerli halk, alışveriş torbasını doldururken esnaftan hangi ürün hangi yemekle daha iyi gider gibi tarif önerileri alır. Nar ekşisi, keçi sütünden yapılmış çökelek, el yapımı erişte, turşuluk biber, biberiye otu ve kuru nane gibi ürünler bu pazarlarda hem daha ekonomik hem de daha doğal olarak bulunabilir. Bu pazarlar aynı zamanda şehir dışından gelen ziyaretçilere, Adana’nın mutfak kültürünü doğrudan deneyimleme imkânı sunar.
Şalgam, biber salçası ve baharatçılar
Adana mutfağının olmazsa olmazlarından biri olan şalgam suyu, sokaklarda plastik şişelerde satılsa da en lezzetli ve katkısız örneklerini çarşı içindeki küçük imalathanelerde bulmak mümkündür. Özellikle Kocavezir civarında, hem geleneksel yöntemlerle üretilen hem de farklı acılık derecelerine göre ayrılmış şalgam çeşitleri sunan dükkânlar yer alır. Burada mor havuç, sarımsak ve bulgur mayasıyla yapılan şalgam; hem sade hem acılı seçeneklerle sunulur. Kış aylarında boğazı yumuşattığı, sindirimi kolaylaştırdığı için yerli halk tarafından daha sık tüketilir.
Aynı bölgede yoğunlaşan baharatçılar ise Adana’nın lezzet sırlarını açığa çıkarır. İri çekilmiş isot, limon kokulu sumak, dağlardan toplanmış zahter ve mis gibi kokan taze kekik gibi baharatlar cam kavanozlarda, açık sergilerde alıcısını bekler. Kurutulmuş dolmalık biberler, patlıcan, kabak ve acı biber kuruları ipe dizili halde hem mutfak hem de dekoratif ürün olarak değerlendirilir. El yapımı turşular, cam şişelerde satılan domates salçası ve cevizli biber ezmeleri gibi ürünler ise hem hediyelik hem de kendi sofranızı donatmak için birebirdir. Baharatçılar çoğu zaman tadım da yaptırır; böylece lezzeti damağınızda hissederek alışverişinizi tamamlayabilirsiniz.
Hediyelik eşya arayanlar için öneriler
Adana’ya gelen ziyaretçilerin mutlaka uğradığı yerlerden biri de Seyhan’daki yeni nesil butik dükkânlardır. Burada Adana temalı bez çantalar, anahtarlıklar, magnetler ve çizim defterleri satılır. Genç sanatçılar tarafından üretilen bu ürünler, modern tasarım ile yerel kültürü birleştirir.
Ayrıca Adana’ya kışın gidilir mi? Kış gezisi önerileri yazısında bahsedildiği gibi kış aylarında bile canlı olan bu çarşılar, yıl boyunca turistlerin ilgisini çekmeye devam eder.
Pazar kültürünün bir parçası: Esnafla pazarlık
Adana’da alışveriş yalnızca para alışverişi değildir; aynı zamanda sözlü geleneklerin yaşadığı, esnafla karşılıklı güvene dayalı bir kültürdür. “Bu senin fiyatın mı, benim fiyatım ne olacak?” gibi sıcak sohbetlerle alışveriş keyfe dönüşür.
Özellikle han içindeki dükkânlarda ve sokak tezgâhlarında pazarlık etmek hem alıcıyı hem satıcıyı memnun eder. Satıcıların çoğu müşteriyi tanır, geleneksel misafirperverliği gösterir.
Kış aylarında alışverişin ayrı bir keyfi
Adana’nın çarşıları yazın kalabalık ve sıcak olurken, kış aylarında çok daha gezilebilir hale gelir. Hafif serin havada açık hava pazarlarında rahatlıkla dolaşabilir, sokak satıcılarından alışveriş yapabilirsiniz. Elinize tutuşturulan sıcak şalgam ya da közde mısır, bu deneyimi daha da unutulmaz kılar.
Ayrıca yılbaşı döneminde bazı sokaklarda kurulan mini pazar alanlarında el yapımı takılar, mumlar ve süs eşyaları da satılır.
Adana’da alışveriş bir yaşam tarzıdır
Adana’da çarşı-pazar kültürü sadece alışverişten ibaret değildir. Burası esnafla selamlaşmak, ürünün öyküsünü dinlemek ve şehrin ruhunu yaşamak demektir. El emeği ürünlerin, taze sebzelerin, baharatların ve sıcak sohbetlerin arasında dolaşmak, Adana’yı gerçekten tanımanın en güzel yollarından biridir.
